Tarım Topraklarının Korunması
- • Son 60 yılda %100-200 oranında yaşanan tarımsal üretim artışı ekilen alan miktarının artmasından değil birim alan başına artan verimle ilişkilidir. Dünya Gıda ve Tarım Örgütü (FAO) gezegenin orta kuşağı boyunca (Yakındoğu, Kuzey Afrika, Güney Asya, Orta Amerika, Akdeniz Havzası) mevcut tarım arazilerine eklenebilecek alanların kalmadığına vurgu yapmaktadır. FAO’ya göre küresel tarım alanlarına eklenmeye uygun alanlar Güney Amerika ve Afrika’da bulunmaktadır ancak bu alanların büyük bölümü ekolojik amaçlar ya da az bulunur nitelikleri nedeniyle korunması gereken doğal kaynaklar olduğu belirtmektedir.[1]
- • Bilimsel çalışmalar 1990-2008 yılları arasında küresel tarım alanlarının %15-24’ünün bozulduğunu, ek olarak %8’inin ise göreceli olarak daha düşük olsa da halen bozulma etkisi altında olduğunu ortaya koymaktadır.[2] Artan nüfus, kentleşme ve madencilik faaliyetleri hâlihazırda bozunma tehdidi altındaki tarım alanlarının üzerindeki üretim baskısının giderek artmasına neden olmaktadır.
- • Tarım toprakları enerji, sanayii, turizm gibi sektörlerin kullanımına sunulmaktadır. (Bknz: Tarım topraklarının amaç dışı kullanımı) 1989-2010 yılları arasında 830.000 ha tarım arazisi, tarım dışı kullanıma tahsis edildi. Bu, yaklaşık 3.8 milyon kişinin gıda ihtiyacına denk gelmektedir. Artan nüfusu ve iklim değişikliğinin ürün verimi üzerindeki olumsuz etkilerini düşünecek olursak geleceği teminat altına alabilmek için tarım topraklarının, amaç dışı kullanımının engellenmesi gerekmektedir.[3]
- • Tarım alanlarının amaç dışı kullanımı kısmen de olsa mümkündür: (i) Toprak koruma kurullarında yer alarak toprakların amaç dışı kullanımını engelleyici muhalefet yapmak, (ii) Verimli tarım arazilerini tarım dışı amaçlar için kullanımını sağlayacak planlar ve uygulamalara karşı savunuculuk çalışmaları (iii) ve alanda çalışan sivil toplum kuruluşlarını desteklemek ve çalışmalarına katılmak en önemli adımlardan birkaçıdır.
- • Türkiye özelinde ise öngörülen ihtiyaçlar dikkate alındığında, tarım arazilerinin amaç dışı kullanımının engellenmesi için 2005 tarihli ve TEMA Vakfı’nın içinde olduğu bir komisyonla hazırlanan 5403 Sayılı Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı Kanunu’nun öngördüğü şekilde Toprak Koruma ve Arazi Kullanım Planlarının hazırlanması; tarımsal potansiyeli yüksek büyük ovaların tarımsal koruma alanı ilan edilmesi; toprağın sürdürülebilir yönetimi, toprak koruma ve erozyonla mücadele tedbirlerinin acilen desteklenmesi gereklidir. Tarım alanları gibi meraların da amaç dışı kullanımına son verilmeli, hayvancılığın geliştirilmesi ve biyolojik çeşitliliğin ve toprağın korunmasına hizmet edecek şekilde “sürdürülebilir mera yönetimi” hayata geçirilmelidir. Ayrıca, tarımsal üretimin sürdürülebilirliği için alınacak önlemlerle üreticinin kazancı iyileştirilmeli, kırsal göçün önüne geçmeyi sağlayacak kırsal kalkınma politikaları benimsenmelidir.[4]
Kaynaklar:
[1] Gary Gardner, Tarımsal Kaynakların Kaybına Bakış. Dünyanın Durumu: Sürdürülebilirliğin Önündeki Gizli Tehditlerle Yüzleşmek, (İstanbul : Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2015), 91.
[2] A.g.e.
[3] “Global Soil Biodiversity Atlas,” European Soil Data Center, European Commission, erişim Haziran 2018, https://esdac.jrc.ec.europa.eu/content/global-soil-biodiversity-atlas.
[4] “TEMA Vakfı Ekosiyaset Bildirgesi,” TEMA, erişim Haziran 2018, http://sertifika.tema.org.tr/_Ki/CevreKutuphanesi/Documents/2015-Eko-Siyaset-Bildirgesi.pdf.
Sonraki Konu
Rüzgâr Perdeleri
