Orman ve Bitki Örtüsünün Korunması

Toprak, ormandaki bitkiler için zemin, su ve ihtiyaç duyduğu besin elementlerini sağlayan; ağaçlar ve diğer bitkiler ise toprak oluşumu için gerekli organik materyalidir. Bitki ve toprak arasındaki ilişki daima birlik, beraberlik, dayanışma ve sürekli gelişme ilişkisidir. Biri diğerinden bağımsız değildir. Elbette bitki yoğunluğunun yüksek olduğu ormanlar, bu ilişkinin en yüksek olduğu doğal varlıklardır. 

Topraklar ve ormanlar arasındaki ilişki, “yaşamak için sahip çık”, koru ilişkisinin tipik örneğidir. Bu ifadeden çok daha karmașıktır.¹ Ormanlar; sel ve taşkınları önler, şiddetini azaltır ve böylelikle tarım arazilerini korur. Tarım arazisi içinde ya da kenarlarında yer alan ağaçlar; çok sayıda canlıya yuva olur, ürünlerde oluşan zararı azaltır, rüzgârın hızını keser rüzgâr erozyonunu önler. Böylelikle gerekli çevre koşullarının korunmasına yardımcı olarak gıda güvenliğine önemli bir katkıda bulunurlar. Toprağı stabilize eder, erozyonu önler, suyun toprakta depolanma kapasitesini arttırır, hava ve toprak sıcaklıklarını düzenler.² 

Orman ve orman toprağı arasındaki karşılıklı etkileşim tarımsal üretim için gerekli olan çevresel koşulların sürdürülmesine yardımcı olur. Üretken bir gıda sistemi, ekonomik olarak gelişmiş bir kırsal toplum ve sağlıklı bir çevre elde etmenin yolu bu etkileşime bağlıdır. Doğal ormanların ve tarımsal ormanların dünya çapında 1,6 milyardan fazla insanın geçimine katkıda bulunduğu tahmin edilmektedir.³

Tarımsal ürünlere yakın veya onlarla karıştırılan çok yıllık ve azot sabitleyici ağaçlar, tarım alanlarının verimliliğini artırır. Ağaçlar, toprağın suyu tutmasını kolaylaştırır, bitkiler için besin maddeleri üretir, topraktaki organik madde düzeyini arttırır ve toprak sıcaklığını düzenler.⁴

Ağaçlar, hem mikro iklim hem de küresel iklim üzerinde önemli bir etkiye sahiptir. Ağaçlar, yakın çevrelerindeki sıcaklık, nem ve ışık koşullarını etkiler. Birçok tarımsal ormancılık sisteminin başarısı, ağaçların toprak ve hava sıcaklıklarını düzenleme ve nem oranını arttırma yeteneğine bağlıdır.⁵

İklim değişikliğinin en önemli nedenlerden biri, karbon emisyonlarıdır. Karasal ekosistemdeki toplam karbon miktarının neredeyse üçte biri (650 milyar ton karbon) orman biyokütlesinde tutulur. Orman toprağı, en az biyokütlesinin tuttuğu karbona yakın miktarda karbonu bünyesinde tutar. Böylece ormanın kendisi ve toprağı toplam karbonun yaklaşık yüzde 45’ini tutmuş olur.

Ormandaki ağaçlar, çalılar ve otsu bitkiler kökleri ile toprağı sıkıca sararak toprağın tutulması için gerekli olan mekanik yapıyı sağlar. Bu nedenle toprak kaymaları ormanlaşmanın yüksek olduğu bölgelerde nadiren yaşanır. Ormandaki bitkilerden yere düşen yapraklar, sürgünler ile toprağı halı gibi örter, yağmur damlaları toprağı yerinden oynatamaz. Yağmur damlaları önce ormandaki ağaçların tepelerine sonra aşağı tabakalardaki bitkilerin üzerine çarpar, enerjisini kaybeder. Bitkiler suyun akış hızını azaltır, suyun toprağa sızmasını artırır. Ayrıca ayrışan odun, yaprak materyali humuslaşarak toprağı organik madde bakımından zenginleştirir. Bu zengin organik madde içerikli toprak, toprak canlıları için elverişli bir habitat olur, onlara besin sağlar, toprak biyolojik çeşitliliği korunur.  Bu özellikleri ile ormanlar toprağı en iyi koruyan doğal varlıklardır.

Toprak erozyonunu kontrol etmek ve toprağı korumak için sürdürülebilir şekilde yönetilen ormanlara ihtiyacı vardır. Erozyona yatkın topraklarda orman örtüsünü korumak veya ağaçlandırma çalışmaları gibi geçerli orman yönetim pratikleri, toprak erozyonunu ve toprak kayması riskini azaltmaya ve kontrol etmeye yardımcı olur. Kurak alanlardaki orman restorasyonu toprağın korunması için hayati öneme sahiptir. Sürdürülebilir şekilde yönetilen ormanlar, toprak erozyonu, toprak kayması ve çığ riskini azaltarak gezegenin su sağlayan depoları oluşturan ve bu depoları koruyan sistemlere önemli biçimde katkıda bulunur ve dengeli bir su döngüsünü teminat altına alır.⁶ 

Ormanların yok edilmesi ve bunu takiben milyonlarca hektarlık üretken alanın kaybının etkileri geçmişte sıklıkla göz ardı edildi. Oysa topraklarımızı korumak için ağaçlarımızı ve ormanlarımızı korumamız gerekiyor. Bu iki yaşamsal kaynak, gıda güvenliği, yoksullukla mücadele ve sağlıklı çevre meselelerinde hayati öneme sahiptir.⁷