Rüzgâr Perdeleri

Rüzgâr perdesi, diğer adıyla yelkıran, toprağın rüzgâr erozyonu ile kaybını engellemek için canlı bitkiler kullanılarak kurulmuş çok sıralı ağaç şeritleridir.¹

Rüzgâr perdesi kurulumunun genel amacı rüzgâr hızını azaltmaktır. Yapılan bir simulasyonda tek sıralı, aynı sırada dikilmiş iki ağaçlı ve üçgen dikim yapılmış iki ağaç sıralı rüzgâr şeritlerinde ağaçlık alanda rüzgâr hızı sırasıyla %71, %85 ve %98 oranında, 15 ağaç boyu mesafede ise rüzgâr hızının sırasıyla %20,%30 ve %50 oranında düştüğü belirlenmiştir. Rüzgârın hızının azaltılması yanında hızın azalması ile birlikte rüzgâr toprağı kurutucu etkilerinden, soğuk hava getiren rüzgârların neden olduğu sıcaklık azalmasının etkilerinden de korumaktadır. Ayrıca rüzgâr şeritleri çok sayıda canlıya yuva olmaktadır. Ayrıca rüzgâr şeritleri tarım arazilerinden karma ormancılık uygulamalarının güzel bir örneğidir. Öte yandan tarladaki ürünü yatırma, sebze ve meyve bahçelerine zarar verme gibi fiziksel etkileri de ortadan kaldırır. Rüzgâr erozyonunun neden olduğu sağlık sorunlarını önler. Bu anlamda rüzgâr perdeleri toprağı, tarım ürününü, hayvanları, yabani hayatı ve insanları rüzgârın olumsuz etkilerinden korur.²

Yerli ağaç türleriyle başka bir tanımla bulunduğu ortamın iklim ve toprak özelliklerine uyum sağlamış türlerle, doğru yerde, doğru biçimde ve uygun boyutta tasarlandığında rüzgâr perdelerinin ekonomik ve çevresel faydaları çeşitlenir.

Koruma: Rüzgâr perdeleri tarlayı kışın soğuk rüzgârlardan ve tipiden, yazın ise sıcak hava dalgalarından korur.

Ekonomik katkı: Rüzgâr perdesinin ağaçları yeterince büyüdüğünde koruduğu tarladaki üründe, ister tahıl isterse bağ-bahçe bitkisi olsun, %10-20 verim artışı beklenir. Örneğin, Akdeniz iklim koşullarında rüzgâr perdesi yüksekliğinin 18 katı kadar uzağında bir bölgede buğday verimi, rüzgâr perdesinin korumasından etkilenmeyen bir alandaki buğday üretiminden daha fazladır.³

Organik madde artışı: Rüzgâr perdesi olarak kullanılan ağaç ve çalılar toprak üstünde (dal, gövde ve yapraklarıyla) ve altında (kökleriyle) organik madde, yani karbon tutumunu sağlar. Ağaçlar büyüdükçe toprak bu organik madde artışından daha fazla faydalanır ve verimi artar.

Su tutma: Rüzgâr perdesinin oluşturduğu bitki örtüsü, sıcak günlerde rüzgârın toprak nemini alıp götürmesini engelleyerek, kışın ise yağışların toprak üzerindeki akışını yavaşlatarak toprakta daha çok su tutulmasını sağlar.⁴

Rüzgâr perdesinin diğer bir faydası da dikimi yapılan ağaçların özellikle yararlı yırtıcı kuşların yuva yapmasına olanak sağlayarak tarım alanlarında sorun olan fare gibi canlılarla doğal mücadele edilebilmesidir.⁵

Rüzgâr perdesi yapmak için ağaçlar, çalılar veya otsu bitkiler kullanılabilir. Bu bitkiler tek veya birbirine paralel sıralar halinde, hâkim rüzgâr yönüne dik olarak dikilir. Bitkilerin yerli ve kuraklığa dayanıklı türler olmaları tercih edilmelidir.^6_7

Rüzgâr perdesi uygulaması, arazideki toprak tipi, sulama olanakları, çevredeki hayvancılık etkinlikleri, bölgedeki iklim koşulları ve hâkim rüzgâr yönü göz önünde bulundurularak planlanmalıdır.⁸